Samenwerken aan een evenwichtiger voedingspatroon
De evolutie van het eetgedrag in België laat niemand onberoerd. Ze toont aan dat verandering mogelijk is, op voorwaarde dat we de krachten bundelen. De Belgische voedingsindustrie neemt al vele jaren concrete acties om de gezondere keuze gemakkelijker te maken voor de consument. Met de nieuwe beleidsperiode voor de deur, is het tijd om samen een versnelling hoger te schakelen. De sector is alvast klaar om zijn steentje bij te dragen. En jij?
De langverwachte studie van Sciensano
Vandaag publiceert Sciensano nieuwe gegevens over de evolutie van de voedselconsumptie in België. Deze gegevens zijn gebaseerd op hun grootschalige voedselconsumptiepeiling bij Belgische consumenten in 2022-2023. Een deel ervan toont, in vergelijking met 2014, hoe het voedingspatroon van huishoudens en individuen in België is geëvolueerd.
De consumptie wordt ook afgezet tegen de nieuwe voedingsaanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad, die ook vandaag zijn verschenen. De conclusie is duidelijk: de Belg zit nog ver af van wat aanbevolen wordt op het vlak van voeding.
Maar in het algemeen blijkt uit de vergelijking met 2014 dat Belgen meer water drinken, vaker groenten klaarmaken, evenveel fruit eten, minder vlees consumeren en minder gesuikerde dranken drinken. Slechts twee elementen evolueren in negatieve richting: de daling in de consumptie van melk en zuivelproducten en een toename van het gebruik van niet-aangeraden oliën en vetstoffen.
Het glas is halfvol
Een grondige analyse van de studie volgt nog, maar uit de samenvatting die nu al beschikbaar is, blijkt dat er wel degelijk vooruitgang is geboekt – ook al zijn de positieve evoluties niet spectaculair. Die evolutie sluit bovendien aan bij andere resultaten die Sciensano eerder al publiceerde. Laten we daarom even stilstaan bij de cijfers rond overgewicht en obesitas.
We kunnen er niet omheen: de situatie is zorgwekkend. 49% van de bevolking vanaf 3 jaar heeft overgewicht, waarvan 18% lijdt aan obesitas. Eén op de twee mensen in België heeft dus een gewichtsprobleem. Dat is enorm!
Toch bevat dezelfde studie ook een sprankeltje hoop: in 10 jaar is de situatie verbeterd, weliswaar licht, maar toch merkbaar. Alle indicatoren verzameld door Sciensano tonen ofwel een stabilisatie, ofwel een risicovermindering aan.
Sciensano: Gewichtstoestand en eetstoornissen: Overgewicht en obesitas (BMI), Voedselconsumptiepeiling 2022-2023, Juni 2024, Brussel, België
De resultaten zijn bemoedigend, maar absoluut onvoldoende. We kunnen niet ontkennen dat de situatie zorgwekkend is. Al meerdere jaren hebben voedingsbedrijven, samen met de retailsector, verschillende maatregelen genomen op het gebied van voeding en gezondheid. Dit heeft geleid tot belangrijke vooruitgangen op twee niveaus: het aanbod van voedingsproducten die passen bij een gezondere levensstijl en meer informatie voor de consument.
Herformulering en portiegrootte
Begin 2000 werden transvetten in producten verboden. Vervolgens hebben bedrijven het zoutgehalte drastisch verminderd met meer dan 10%. Ze hebben hun inspanningen voortgezet door de hoeveelheden vet en suiker te verlagen. Zo bevatten Belgische zuivelproducten nu 12% minder suiker.
Ook het frisdrankenaanbod geeft de voorkeur aan producten die minder suiker bevatten. Producten in kleinere verpakkingen op de markt brengen is ook een gangbare praktijk geworden. Jezelf een momentje gunnen om te genieten van een klein stukje chocolade, zonder een hele reep te openen, is nu veel gebruikelijker.
Transparantie en verantwoordelijkheid
Een voedingsetiket bevat ongelofelijk veel nuttige informatie voor de consument, maar het is de aankoopbeslissing- die slechts enkele seconden duurt – die begeleid moet worden door duidelijke info op de voorkant van de verpakking zodat de consument een weloverwogen keuze kan maken.
Fevia betreurt ten zeerste dat Europa nog steeds geen geharmoniseerd systeem heeft aangenomen. In afwachting daarvan kiezen sommige bedrijven voor de Nutri-Score, terwijl anderen dat niet doen. Enkel een Europees kader, gebaseerd op robuuste wetenschap, kan de huidige controverses beëindigen. Daar pleiten wij met aandrang voor.
Samen met Comeos voerden we een nudgingproject uit. We testten hoe kleine aanpassingen in de winkelomgeving consumenten kunnen stimuleren om gezondere keuzes te maken. Die aanpak willen we nu graag breder toepassen, samen met de overheid.
Andere resultaten van Sciensano’s consumentenpeiling tonen aan dat 60% van de Belgen vindt dat “reclame voor ongezonde producten gericht op kinderen” verboden zou moeten worden. Ook hiervoor hebben wij onze verantwoordelijkheid genomen. Onlangs hebben we onze reclamecode verstrengd door marketing te verbieden voor kinderen onder de 16 jaar en binnen een straal van 150 meter rond scholen.
*Sciensano: Determinanten van voedingskeuze: Maatregelen verwacht van de overheid, Voedselconsumptiepeiling 2022-2023, Juni 2024, Brussel, België
Vooruitgang boeken doen we samen
Een ander rapport van Sciensano focust op de evolutie van de fysieke activiteit bij jongeren. Deze is eerder negatief. Kinderen en jongeren bewogen aanzienlijk minder in de periode 2022-2023 in vergelijking met 2014.
Sciensano: Voedselconsumptiepeiling 2022-2023 samenvattende rapport over lichaamsbeweging en sedentair gedrag
Het motto is echter bij iedereen gekend: "Eten en Bewegen". Dit is een essentieel onderdeel van een gezonde levensstijl. Het een gaat niet zonder het ander. Het feit dat de fysieke activiteit afneemt, benadrukt nog maar eens dat de strijd tegen overgewicht en obesitas vraagt om een holistische en veelzijdige aanpak.
De productsamenstellingen wijzigen, publiciteit aan kinderen en jongeren verbieden, en de consument beter informeren, zullen onvoldoende zijn om deze uitdaging van de baan te werken. De horeca, diëtisten, de gezondheidssector in brede zin, scholen, sportcentra, crèches, ziekenfondsen, jeugdverenigingen, ... allemaal kunnen en moeten we bijdragen aan het bevorderen en ondersteunen van een gezondere levensstijl. Zo moet ook de openbare ruimte toelaten dat beweging wordt aangemoedigd: veilige fietspaden, voldoende speelplaatsen, parken en groene wijken... Het principe 'Health in all policies' is meer dan ooit relevant!
In haar memorandum voor de verkiezingen wilde Fevia deel uitmaken van een nieuw nationaal plan op het gebied van voeding en gezondheid om op een gestructureerde en gecoördineerde manier meerdere acties op alle vlakken op te zetten. We weten nu dat dit plan tijdens deze regeerperiode niet zal worden gerealiseerd. Maar we reiken de hand naar alle ministers van Volksgezondheid om samen na te denken over de beste manier om onze acties te versterken.
We zijn dan ook tevreden dat minister Vandenbroucke met ons wil nadenken over een verbetering van onze reclamecode. Andere acties zijn mogelijk op het gebied van monitoring, nudging, wetenschappelijk onderzoek enz. Een constructieve en permanente dialoog kan tot heel wat positieve resultaten leiden. Fevia gelooft erin. Jij toch ook?
