Elke dag voldoende, gevarieerde en kwalitatieve voeding voorzien aan een betaalbare prijs? Sinds de uitbraak van de coronacrisis beseft de consument dat dit allesbehalve vanzelfsprekend is. Van in het prille begin werd het cruciaal belang erkend van alle actoren van de voedingsketen, van boer tot bord. Alles werd dan ook in het werk gesteld om 11 miljoen Belgen te blijven voorzien van voeding. Er kwamen specifieke initiatieven voor diegenen die het vandaag extra moeilijk hebben. Eén maand na de eerste inperkingsmaatregelen kunnen we vaststellen dat het Belgische en Europese voedingssysteem in staat is om te reageren op een extreme crisissituatie. Tegelijk onderstreept de crisis de noodzaak van een evolutie naar een nog duurzamer voedselsysteem.
In Wallonië zijn alvast alle elementen aanwezig. Na een breed participatieproces, ontwikkelden vertegenwoordigers van alle betrokken stakeholders in mei 2018 een gedeelde visie voor een duurzaam voedingssysteem voor Wallonië. Tijdens dit proces werden heel wat partijen betrokken: onder meer beroepsfederaties, voedingsexpertiseverenigingen, regionale en lokale overheden, het onderwijs, ruimtelijke ontwikkeling en sociale partners. Deze actoren identificeerden een honderdtal acties om de overgang naar een dergelijk systeem te organiseren en te versnellen. Finaal werd dit allemaal gegoten in het referentiekader "Naar een duurzaam voedingssysteem in Wallonië".
Het Waalse referentiekader moet onze transitie naar een duurzamer systeem begeleiden. De beste garantie op succes is via een echte collectieve mobilisatie. Daarvoor moeten alle actoren, zowel publieke als private, op een gecoördineerde en efficiënte manier in dezelfde richting werken. Vandaag bestaan er in Wallonië al heel wat initiatieven, zoals de duurzame Green Deal-kantines, het initiatief D'Avenir en heel wat andere lokale initiatieven. Helaas zijn die te versnipperd, niet altijd cohérent en daardoor dus ook minder efficiënt.
De gemeenschappelijke visie is er. Die kan je terugvinden in het referentiekader. Ook aan ideeën en middelen ontbreekt het niet. Alle elementen liggen op tafel om het systeem duurzamer te maken. Wat ontbreekt is de gemeenschappelijke en gecoördineerde wil om de beschikbare middelen in te zetten voor de evenwichtige visie zoals verwoord in het referentiekader en waarbij ook rekening wordt gehouden met de ecologische, sociale en economische aspecten van voeding.
Het is tijd voor een concreet actieplan. Verschillende Waalse ministers zijn bevoegd voor dit domein. Het spreekt dan ook voor zich dat dit plan moet gedragen worden door de Waalse regering in zijn geheel, vertrekkende vanuit het referentiekader. Door alle actoren te betrekken vermijden we ook dat we evolueren naar systeem met twee strategieën die tegenover elkaar komen te staan. Eén dat uitsluitend mikt op lokale productie en een ander met meer focus over de grenzen heen.
Dit actieplan moet zowel de lokale behoeften als het Europese en internationale aspect van voedsel integreren. Het moet ook de duurzaamheidsaspecten in alle onderdelen van de handel omvatten, ongeacht de lengte van de keten. De productieketens met toekomstperspectief die een toegevoegde waarde kunnen creëren, moeten worden versterkt en ontwikkeld. Zo wordt dit plan op een correcte manier gedragen door alle actoren uit de keten. Denk daarbij aan de sectoren van eiwitrijke erwten, spelt, oliehoudende zaden, groente- en fruitproductie en de kwaliteitsvolle productie van voedsel van dierlijke oorsprong. Creatieve waardeketens die lokale werkgelegenheid creëren, en die tegelijk voldoen aan de soms nieuwe behoeften van de consumenten, lokaal, maar ook elders in Europa, en bij uitbreiding in de hele wereld.
Het open karakter van ons voedingssysteem draagt ontegensprekelijk bij aan de veerkracht ervan. Maar een open systeem mag ook geen systeem zonder regels zijn. Bovendien moeten we bij de internationale dimensie ook spreken over de Noord-Zuid samenwerking. En wat we van onszelf vragen, vragen we ook van onze partners en collega's in andere delen van de wereld.
Kortom, door samen die regels vast te leggen en te bouwen aan een duurzamer voedingssysteem kunnen we van ieder van ons de #FoodHeroes van morgen maken.
- Anne Reul, Fevia Wallonie
- Guy Paternoster, Raffinerie Tirlemontoise
- Jacques Crahay, Cosucra
- Olivier de Wasseige, UWE
- Marianne Streel, FWA
- Charles Petit, Comeos Wallonie
- Katrien D’hooghe, BFA
- François Héroufosse, Wagralim
- Arnaud Deplae, UCM
- Marianne Sindic, Professeur Gembloux Agro-Bio Tech
- Antoine Clinquart, Professeur ULiège
- Bernard Bodson, Professeur Gembloux Agro-Bio Tech
- Yvan Larondelle, Professeur UCLouvain
- Luc Chefneux, membre de l’Académie royale de Belgique
- Geneviève Dupont-Ligny, UAW
- Guy De Mol, Moulins de Statte
- Fabienne Bister, Consultante PME
