Fevia reageert op de open brief van Simon November, woordvoerder van Test Aankoop, die op vrijdag 23 maart verscheen in De Standaard.
Beste Simon,
We delen duidelijk de bekommernis om het zwerfvuilprobleem aan te pakken. Terecht ook, want zowel de consumenten die jouw werkgever verdedigt als de bedrijven die wij vertegenwoordigen ergeren zich aan zwerfvuil. Even duidelijk is dat we verschillen van mening over hoe we in ons land dat zwerfvuilprobleem moeten aanpakken. Jij bent persoonlijk voorstander van statiegeld en dat is uiteraard je volste recht. Het is ook je recht om samen met de Statiegeld Alliantie een goed georkestreerde campagne op poten te zetten en burgemeesters aan te spreken. Alleen, je vertelt hen een half verhaal. Dan is het ons recht om de andere helft hier aan te vullen …
De cijfers waarop je je beroept zijn niet uitgevoerd door een onafhankelijk onderzoeksbureau volgens de regels van de kunst, maar zijn uitgevoerd door Test Aankoop zelf. Wanneer je daarin eerst aangeeft dat zwerfvuil een probleem is en dat statiegeld een oplossing is voor zwerfvuil, dan is het nogal wiedes dat de meeste mensen vervolgens openstaan voor zo’n oplossing. Vooral als je daarbij “vergeet” te vermelden dat dat systeem hen het comfort van de blauwe zak afneemt (een systeem dat je zelf een “goed werkend systeem” noemt).
Je vertelt ook een half verhaal over de kostprijs van het asociale gedrag van enkelen. 155 miljoen kost de opkuis voor onze gemeenten, een pak geld! Maar waarom ook niet vermelden hoeveel jouw geliefde statiegeldsysteem kost? Ook wij hebben een studie gedaan en daaruit blijkt heel duidelijk dat de kosten van een statiegeldsysteem de prijzen omhoog zullen duwen. Zijn consumenten bereid om die meerkost te betalen? We betwijfelen het. Meer nog: ons onderzoek toont aan dat duurdere producten vooral meer grensaankopen betekent. En wat dan met de verpakkingen van die producten die Belgen over de grens aankopen en waarop ze geen statiegeld betalen?
Laten we ook het hele verhaal vertellen over de budgettaire impact van statiegeld voor de gemeentes. Zelfs al zijn we het oneens over het exacte cijfer, we zijn het er minstens over eens dat blikjes en plastic flessen een minderheid van het zwerfvuil uitmaken. Laten we de burgemeesters dus niets op de mouw spelden: de kosten voor de opkuis van zwerfvuil zullen niet drastisch dalen dankzij zwerfvuil. Schoonmaakteams zullen blijven uitrukken om de vele sigarettenpeuken, andere verpakkingen, papiertjes, neusdoeken, hondenpoep, grofvuil, … enzovoort op te ruimen. Daarvoor zullen gemeentes blijven betalen bij gebrek aan een brede oplossing.
Voor alle duidelijkheid: we hebben niets tegen statiegeld. Het zal je misschien verrassend in de oren klinken, maar we kunnen best geloven dat statiegeld in bepaalde landen zou kunnen werken. Landen zonder blauwe zak bijvoorbeeld. Of landen zoals Duitsland waar grensaankopen geen uitdaging zijn en waar bejaarden met een minimaal pensioen blikjes rapen om de eindjes aan elkaar te knopen. Het punt is: wij leven in België, een land met specifieke uitdagingen en met een goed werkende blauwe zak (jouw woorden!). Hier zijn er betere manieren om wat we thuis zo goed doen - verpakkingen sorteren en recycleren in de blauwe zak - ook onderweg te doen.
Jouw antwoord daarop is dat er au fond niets verandert. Maar ook dat, beste Simon, is een half verhaal. Inderdaad, we blijven inzetten op sensibilisering en inderdaad: alleen sensibilisering is onvoldoende. Die les hebben we intussen geleerd. Daarom investeren we vanuit de sector sinds 2 jaar ettelijke miljoenen in De Mooimakers in Vlaanderen en BeWapp in Wallonië. Hun aanpak gaat veel verder dan sensibilisering en zet ook in op infrastructuur (meer vuilnisbakken) en op handhaving. De handhavingsweek gaf een sterk signaal dat wie geen respect geeft voor het openbare domein daarmee niet ongestraft wegkomt. Je bent ongetwijfeld akkoord dat de beslissing van minister Schauvliege om de GAS-boetes te verhogen voor wie zwerfvuil veroorzaakt een goede zaak is?
De Mooimakers installeren nu ook camera’s die mensen op heterdaad kunnen betrappen. Eén van onze collega’s zag deze week nog met eigen ogen hoezeer die handhaving nodig is. Wachtend voor een rood licht aan een druk kruispunt, ziet onze collega een dame twee grote plastieken zakken met afval legen in de berm. Op klaarlichte dag, en blijkbaar zonder enige gêne gaat de dame haar gang. Wanneer onze collega haar daarop aanspreekt reageert de dame kortaf met een simpele “et alors?”. Diezelfde dag staat diezelfde collega aan te schuiven in de file en ziet de chauffeur voor zich doodleuk een halfopgerookte sigaret de weg op keilen. Opnieuw: zonder enige gêne, op klaarlichte dag. Dit soort asociaal gedrag is een realiteit die we niet mogen aanvaarden en waaraan statiegeld niets zal verhelpen.
Je zult ongetwijfeld zeggen dat ook De Mooimakers die sluikstortende dame vandaag niet kunnen tegenhouden? Misschien vandaag niet, maar wanneer we erin slagen om samen een mentaliteitsverandering teweeg te brengen, de pakkans te verhogen en alternatieven aan te bieden; dan misschien wel. Hoe we dat nog beter kunnen doen, daarover denken we graag samen na. Laten we meer ambitie tonen dan een halve oplossing op korte termijn, maar samen mikken op een echte oplossing, zelfs al duurt die iets langer.