Fevia vroeg opnieuw een generieke grondstofverklaring aan bij de Vlaamse overheid, waardoor voedingsbedrijven hun afvalwater eenvoudiger ter beschikking kunnen stellen voor irrigatie. Ben je geïnteresseerd om hier gebruik van te maken? Schrijf je hieronder in.
Gezuiverd afvalwater voor irrigatie
Water is heel schaars in Vlaanderen. Bovendien krijgen we steeds meer te maken met uitgesproken droogteperiodes. In die omstandigheden kunnen er watertekorten optreden en die laten zich al snel voelen bij de toeleveranciers van de voedingsindustrie. Landbouwers komen namelijk in de problemen om hun gewassen van voldoende water te kunnen voorzien.
Als voedingsbedrijf kan je hen uit de nood helpen. Gezuiverd afvalwater van voedingsbedrijven kan namelijk dienst doen als irrigatiewater in de land- en tuinbouw. Daarnaast kan het ook gebruikt worden voor irrigatie van groenvoorzieningen.
Gezuiverd afvalwater aanbieden aan derden kan je echter niet zomaar, hiervoor heb je als voedingsbedrijf een grondstofverklaring nodig. De aanvraag van zo’n grondstofverklaring en de behandeling van die aanvraag is een administratieve procedure, die toch wat tijd in beslag neemt.
Generieke grondstofverklaring
Na overleg met de betrokken overheden, kon Fevia Vlaanderen een administratieve vereenvoudiging bekomen, door middel van een generieke grondstofverklaring. Deze wordt verleend aan Fevia Vlaanderen, die op haar beurt de machtiging krijgt om die uit te reiken aan individuele bedrijven en dit na eenvoudige registratie. De grondstofverklaring dient jaarlijks vernieuwd te worden.
De vorige generieke grondstofverklaring loopt af op 23 juni 2023. Fevia Vlaanderen kon ondertussen een nieuwe generieke grondstofverklaring bekomen. Voedingsbedrijven die van deze nieuwe generieke grondstofverklaring gebruik willen maken, kunnen deze eenvoudig verkrijgen door registratie via onderstaand formulier. De nieuwe generieke grondstofverklaring zal 3 jaar geldig zijn, namelijk tot 1 juni 2026.
Ondertussen is namelijk ook een nieuw wettelijk kader in opmaak (dit kreeg al een 2e principiële goedkeuring). Afvalwater ter beschikking stellen voor irrigatie zal in de toekomst via een watertoelating moeten gebeuren, die je moet aanvragen bij VMM. Bij wijze van overgangsmaatregel werd de generieke grondstofverklaring daarom voor 3 jaar verleend.
Gebruik van de grondstofverklaring
De generieke grondstofverklaring 2023 geldt voor het aanbieden van gezuiverd afvalwater uit de voedingsindustrie, afkomstig uit de biologische waterzuivering. De grondstofverklaring kan niet afgeleverd worden aan slachthuizen of uitsnijderijen. De toepassingen die onder de generieke grondstofverklaring vallen zijn irrigatie in de land- en tuinbouw en in de openbare groenvoorziening.
Bij de aanvraag van een individuele grondstofverklaring zal de administratie de risico’s voor mens (vb. risico’s voor gebruiker, passanten of omwonenden bij verneveling), voedselveiligheid en milieu evalueren. Doordat nu een generieke grondstofverklaring wordt afgeleverd wordt je individuele afvalwater niet meer op voorhand door de administratie geëvalueerd. Het uitgangsprincipe is dat gezuiverd effluent uit de voedingsindustrie geen ongunstige effecten heeft op milieu of menselijke gezondheid, indien de voorwaarden uit de grondstofverklaring worden nageleefd.
Je hebt wel nog analyseresultaten nodig van een reeks parameters, vooraleer met de irrigatie van start kan gegaan worden. Je moet de nodige informatie ter beschikking stellen van de gebruikers (vb. de landbouwers dus). Bij gebruik voor irrigatie van voedingsgewassen moeten de geldende richtlijnen in de lastenboeken gerespecteerd worden in het kader van de bescherming van de voedselveiligheid. Het is aan de gebruikers om te evalueren of ze je gezuiverd afvalwater kunnen gebruiken.
Indien je zelf echter twijfelt of je afvalwater wel geschikt is voor irrigatie, dan kan je nog steeds een individuele grondstofverklaring aanvragen (zie hier). Ook indien het om een langlopend irrigatieproject gaat, dien je een individuele grondstofverklaring aan te vragen.
In de grondstofverklaring staan bovendien ook verschillende voorwaarden opgelijst voor de producent van het afvalwater en voor het gebruik van het afvalwater. Het is belangrijk dat je die bepalingen uit de grondstofverklaring zorgvuldig toepast. Het mag dan wel om een generieke grondstofverklaring gaan, maar ieder bedrijf is wel verantwoordelijk voor het eigen afvalwater.
Is mijn gezuiverd afvalwater geschikt voor irrigatie?
Gezuiverd afvalwater van voedingsbedrijven zal niet steeds geschikt zijn voor irrigatie van landbouwgewassen. Met name de zoutconcentratie kan te hoog zijn. Het ene gewas is hier beter tegen bestand dan het andere. Het is aan de landbouwer om in te schatten of je afvalwater geschikt is en hoeveel, wanneer en voor welke gewassen hij het kan gebruiken.
Een geleidbaarheidslimiet is niet eenduidig te definiëren, maar om je toch een indicatie te kunnen geven: Soms wordt 2500 µS/cm als referentiewaarde gehanteerd, terwijl voor bepaalde gewassen dan weer tot een geleidbaarheid van 5000 µS/cm kan gegaan worden, afhankelijk van het gewas en het groeistadium. Bladgewassen zijn gevoeliger dan knollen en kolen. Irrigeren met te zout water is in het algemeen ook beter dan helemaal niet irrigeren in termen van opbrengst. Er moet echter wel voorzichtig omgesprongen worden met het veelvuldig irrigeren met dit type water wegens mogelijke lange termijn nadelige effecten op de bodemkwaliteit. Indien u hier bijkomende vragen rond heeft kan u ook contact opnemen met de proefcentra voor land- en tuinbouw die hierrond extra advies kunnen verlenen.
Een andere belangrijke parameter in het kader van irrigatie is E. Coli. Als richtwaarde kan gesteld worden dat een gehalte van 1000 kve E.Coli per 100 mL water niet mag overschreden worden voor voedingsgewassen.
Hoe kom ik in contact met landbouwers?
Sommige landbouwers nemen zelf contact op met voedingsbedrijven in hun buurt. Je kan als voedingsbedrijf je afvalwater ook pro-actief ter beschikking stellen en dat kenbaar maken. In het kader van het project Irrigatie 2.0 werd een online viewer ontwikkeld, die watervraag en wateraanbod verbindt: de Waterradar. Land- en tuinbouwers kunnen er eenvoudig op zoek naar geschikte alternatieve waterbronnen in de buurt van hun percelen. Lees er hier meer over.
Voorwaarden in de grondstofverklaring
De grondstofverklaring komt dus samen met een aantal voorwaarden, die in detail staan opgelijst in de grondstofverklaring zelf.
Enerzijds zijn er voorwaarden voor het gebruik, deze zijn bedoeld voor de land- en tuinbouwers, of anderen, die je effluent gebruiken voor irrigatie.
Daarnaast zijn er ook de voorwaarden voor de producent van de grondstof, voor jou dus. De belangrijkste voorwaarden voor voedingsbedrijven zijn:
- Een bewijs van de grondstofverklaring verstrekken aan de vervoerder.
- De voorwaarden voor gebruik zoals vastgelegd in de grondstofverklaring meedelen aan de gebruikers en zorg dragen voor de naleving ervan. [Noot: Concreet raden we aan om de gebruikers een verklaring te laten ondertekenen waarbij ze verklaren kennis te nemen van de voorwaarden in de grondstofverklaring en zullen zorgen voor de naleving ervan.]
- Passende maatregelen nemen bij incidenten.
- Het afvalwater moet voldoen aan de lozingsvoorwaarden en voor niet-genormeerde parameters aan de samenstellingsvoorwaarden van bijlage 2.3.1.B van Vlarema
- Een uitgaand materialenregister bijhouden
- Informatie over de kwaliteit van het effluent, op basis van analyseresultaten, ter beschikking stellen van de gebruikers en de overheid
- Voorafgaande bemonstering en analyse van parameters uit de omgevingsvergunning en de grondstofverklaring (een reeks zware metalen, chloriden, sulfaten, geleidbaarheid, droge stof, zuurtegraad, organische stof, minerale olie en microbiologische parameters (E.Coli en telling kolonies bij 22°C)), alsook van een reeks nutriënten en ionen
- De analyseresultaten moeten minstens jaarlijks gebeuren en zijn telkens 3 maand geldig.
- De monsterneming moet uitgevoerd worden door een onafhankelijk persoon. De analyses dienen te gebeuren door een VLAREL erkend labo, conform het WAC.
- Alle analyseverslagen en bijhorende monsternameverslagen moeten door het labo opgeladen worden in het webloket van de grondstofverklaringen, behalve voor de nutriënten.
Welke administratieve handelingen zijn er finaal voor het voedingsbedrijf?
Grondstofverklaring
Je hoeft je enkel te registreren via het onderstaande formulier om de grondstofverklaring te verkrijgen. Bij gebruik ervan moet je voor de analyses en informatieoverdracht zorgen zoals beschreven in de voorwaarden in de grondstofverklaring.
Heffing op afvalwater
De bestaande wetgeving voor het betalen van heffing op waterverontreiniging blijft gelden. Je moet dus nog steeds heffing betalen op al je afvalwater, ook het afvalwater dat gebruikt wordt voor irrigatie. Als je heffing berekend wordt op basis van een meet- en bemonsteringscampagne, dan kan het effluent enkel opgenomen worden na de meetgoot.
Op dit vlak zijn er wel veranderingen op komst. Er komt een vrijstelling van de heffing op water dat uitgewisseld wordt met derden, indien aan een aantal voorwaarden voldaan wordt. Deze wetgeving is echter nog niet helemaal rond.
Mestwetgeving
Er zijn geen verplichtingen naar de mestwetgeving zolang de nutriëntconcentraties in het irrigatiewater laag genoeg blijven (voor N: < 15 mg N/L en voor P2O5: < 2 mg P/L)
Indien deze concentraties overschreden worden is de regelgeving van het Mestdecreet van toepassing, zowel bij sproeien als bij afvoer per as. De meeste zaken rond de mestwetgeving zijn door de gebruikers te vervullen. Als voedingsbedrijf moet je wel zorgen voor een nutriëntenanalyse. Meer informatie ivm de toepasselijke bepalingen uit de mestwetgeving kan je hier vinden.
Structurele irrigatieprojecten
Ben je geïnteresseerd om een structureel irrigatieproject op te zetten? In het kader van het F2Agri project, waarbinnen Ardo haar irrigatieproject heeft opgezet, werd een praktijkgids uitgewerkt om bedrijven hierbij op weg te helpen. Meer info en de link naar de praktijkgids kan je hier vinden.
Nog vragen?
Heb je nog vragen? Stel ze gerust via lds@fevia.be.
Registratie om een grondstofverklaring te ontvangen
Wanneer je registreert via het onderstaande formulier, dan ontvang je van ons een bevestiging en een generieke grondstofverklaring. Fevia zal je gegevens bijhouden en doorgeven aan OVAM en VMM.
Zowel leden als niet-leden van Fevia kunnen registreren. Voor leden van Fevia is dit kosteloos. Aan niet-leden vragen we wel een administratieve kost (€100 excl. btw).
(velden aangeduid met * zijn vereist)