Het potentieel van digitaal statiegeld

Vlak voor Kerstmis besliste de Vlaamse overheid om samen met andere regio’s te onderhandelen hoe een digitaal statiegeldsysteem voor blikjes en plastic flessen komaf kan maken met zwerfvuil. Een beslissing die de nodige heisa veroorzaakte, maar die wel een goede zaak is volgens de voedingssector. Binnenkort wordt het systeem in de praktijk uitgetest, maar wij gingen alvast op vooronderzoek bij vier bedrijven en… een ervaren zwerfvuilraapster.  

First things first: waarom is de voedingssector voorstander van zo’n digitaal systeem?

Aron Wils, Public Affairs Manager bij AB InBev: “Dankzij de Blauwe Zak hebben we vandaag al een hoge collectiegraad van PET en blik. We recupereren meer PET en blik dan in bepaalde landen met een klassiek statiegeldsysteem. Omdat we met een digitaal statiegeldsysteem kunnen blijven bouwen op een goed werkend systeem, kunnenwe nog een hogere collectiegraad behalen. Het is een belangrijke troef voor de toekomst om onze milieudoelstellingen te behalen. We stellen het op prijs dat de Vlaamse regering de kans geeft aan de sector om dit innovatieve systeem uit te testen.”

Eva Lefevre, Director Public Affairs, Communications & Sustainability bij Coca-Cola: “Samen met Fost Plus hebben we met de Blauwe Zak een systeem uitgewerkt dat een goede inzameling van verpakkingen aan huis garandeert. We mogen zeggen dat dat een succes is. Maar we zien ook de uitdaging van zwerfvuil met verpakkingen “on the go”. Daarvoor willen we een positieve oplossing vinden. Een systeem waarbij we waarde toekennen aan verpakkingen is de juiste weg vooruit. We staan dan ook open om alle systemen te bekijken, ook zij die zich baseren op de kracht van het huidige systeem. Het zou mooi zijn om verder te bouwen op onze sterktes, samen met de industrie, de andere regio’s en de burgers.” 

Lees het opiniestuk van Ann Nachtergaele “Waarom we het digitale statiegeldsysteem moeten overwegen”

Maar is zo’n digitaal systeem echt wel nodig?

Christophe Scharpé, Head of Corporate Affairs bij Spadel: “Het digitaal statiegeld is een innovatief systeem dat aangepast is aan de hedendaagse technologie. Voor consumptie buitenshuis heeft het systeem veel meer inzamelpunten nodig vergeleken met de klassieke systemen van onze buurlanden. Het digitale statiegeld biedt echter de mogelijkheid om meer inzamelpunten in te richten, die dus op elk consumptiemoment beschikbaar zijn. Hierbij denken we dan aan slimme vuilnisbakken, waartoe je 24/7 toegang hebt. Niet alleen in gebouwen zoals supermarkten of treinstations, maar ook in parken en andere openbare plaatsen.”

Koen De Maesschalck, Corporate Affairs and Communication bij Colruyt Group: “Met een digitaal systeem vermijden we dat de consument met alle verpakkingen terug naar de winkel moet. Belgen hebben een hele hoge consumptie van dranken in verpakkingen. We spreken over bijna 5 miljard verpakkingen en dat mag je niet onderschatten. Zeker in vergelijking met Frankrijk zijn de Belgische dranken nu al duurder, omwille van de hoge verpakkingsheffing en hogere BTW. Een klassiek statiegeldsysteem zal dat verschil nog vergroten. Denk alleen al aan de 10.000 grote en kleine winkels die automaten zouden installeren. Laten we vermijden dat consumenten nog meer moeten betalen en over de grens hun dranken blijven kopen. De kost van het afval en het mogelijke zwerfvuil dreigt daarenboven ook nog eens bij ons terecht te komen.” 

Is het ook voordelig voor de consument?

Christophe Scharpé: “Het vraagt van de consument maar een kleine moeite om het drankflesje of blikje terug te brengen. Bovendien is het een win-winsituatie. Enerzijds voor de consument die zijn statiegeld gemakkelijk terugkrijgt en anderzijds voor de sector omdat het inzamelingspercentage en de bestrijding van zwerfafval erop vooruitgaan.”

"Het is een systeem met groeipotentieel. Je zou het verder kunnen opentrekken naar andere verpakkingen. Met een klassiek systeem kan je dat niet. Momenteel is er dus sprake van flessen en blikjes, maar het is goed mogelijk dat dit in de toekomst uitgebreid kan worden naar andere soorten verpakkingen. Dit maakt de consument ook meer bewust van het zwerfafvalprobleem waarin uiteindelijk alle types verpakkingen kunnen terechtkomen”, licht Koen verder toe.

Critici trekken nochtans de haalbaarheid in twijfel …

“Het is een nieuw systeem dat we moeten testen. Aan ons om te bewijzen dat het werkt: een beetje gezonde kritiek houdt ons scherp,” vindt Aron Wils (AB InBev). “Unieke codes op blikjes zijn trouwens op zich niet zo nieuw: we werken er al mee in landen in Latijns-Amerika, Afrika en Azië, bijvoorbeeld om taksfraude te vermijden. Het zal zijn tijd nodig hebben in België, maar er zijn voorbeelden genoeg die werken.”

Koen De Maesschalck (Colruyt) beaamt: “We evolueren meer en meer naar een digitale wereld. Je ziet unieke codes ook al bij ons, denk aan verpakkingen van geneesmiddelen, vleeswaren of zelf postzegels. Die codes zijn de toekomst, alleen gebruiken we ze nog niet voor dranken. En laten we duidelijk zijn: hoe sneller ze er komen, hoe beter voor ons, gezien nu ook de zwerfvuilfactuur verschuift van gemeenten naar producenten. Er is dus geen sprake van een vertragingsmanoeuvre!”

Christophe Scharpé (Spadel): “We hebben niet alle waarheid in pacht en daarom gaan we nu samen aan het systeem bouwen. We willen ook de consumenten meehebben en zien hoe we het digitaal statiegeldsysteem zo goed mogelijk kunnen uitwerken om te beantwoorden aan hun verwachtingen.”  

En wat denkt de consument ervan?

Cindy Jacobs woont naast het natuurgebied de Gentbrugse Meersen en is een fervente zwerfvuilraapster. Zij ziet alvast het nut van een statiegeldsysteem en de meerwaarde van een digitale dimensie: “Wij rapen al jaren zwerfvuil, vooral langs bepaalde wegen met weinig woningen en dus ook weinig sociale controle. Op sommige plaatsen is het echt erg! Wij hopen dat het digitale systeem er zo snel mogelijk doorkomt en zien het als een positieve oplossing om mensen op een gemakkelijke manier hun statiegeld terug te betalen. Wij hopen dat het systeem hen echt zal ontmoedigen om hun drankverpakkingen in de natuur te gooien. Het gebruik lijkt me rechttoe rechtaan: via een app op je smartphone en een PMD-zak, in de camionette of andere vervoerwagen: dat zou toch gemakkelijk moeten lukken!”