Zo verminder je voedselverlies van veld tot vork: 4 projecten wijzen de weg

“Betrek je mensen op de werkvloer” (Puratos)

Afgelopen jaar kwamen een aantal voedingsbedrijven vier keer samen in een lerend netwerk rond voedselverlies, een initiatief van het Industriepartnerschap, georganiseerd door Fevia Vlaanderen met steun van VLAIO. Van elkaar en van experten deden de bedrijven inspiratie op om efficiënter te produceren door voedselverlies in hun processen aan te pakken. Puratos was een van de deelnemers. 

Bij Puratos is ‘Food Waste’ niet louter een operationeel aandachtspunt, maar een strategische prioriteit voor iedereen in het bedrijf. De volledige levensloop van het product wordt doorgelicht, met per fase een duidelijke verantwoordelijke. Voedselverlies verminderen is er ook opgenomen in de individuele doelstellingen. De aanstelling van een Group Food Waste Manager bracht extra vaart in de aanpak, met onder meer de ontwikkeling van analysetools die oorzaken van voedselverlies identificeren, en het ‘stock-at-risk’-systeem, dat proactief verval van grondstoffen helpt voorkomen.

De grootste uitdaging ligt volgens Puratos in het opschalen van nieuwe producten van laboschaal naar industriële productie. Zeker wanneer het gaat om klantspecifieke formuleringen, met unieke grondstoffen en onzekere afnames, kan dit leiden tot voorraadoverschotten. Om verspilling te beperken bij onzeker verbruik of frequente wissels, zet het bedrijf in op nauwere samenwerking tussen R&D, toeleveringsketen en klanten. 

Hun advies aan andere bedrijven? “Begin meteen met meten, betrek je mensen op de werkvloer, en kies voor kleine, haalbare acties. Want voedselverlies verminderen hoeft geen rocket science te zijn.”

“Meten is weten” (BCZ)

Ook op sectorniveau worden mooie resultaten geboekt. Zo lanceerde de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ) samen met OVAM en Vlaanderen Circulair een project om voedselverlies doorheen de keten in kaart te brengen. De Belgische zuivelverwerkers houden hun verlies zo beperkt mogelijk: gemiddeld gaat slechts 1,06% van de verwerkte melk verloren. Dat lage cijfer is het resultaat van jarenlange inspanningen op het vlak van efficiëntie, investeringen in moderne productie-installaties en een sterke motivatie om verspilling te vermijden. 

Een opvallende troef is de hoge valorisatiegraad: zo wordt 73% van de reststromen verwerkt tot diervoeder; de hoogst mogelijke bestemming wanneer menselijke consumptie niet meer haalbaar is. De overige stromen worden benut voor energieproductie via verbranding (25%) of gecomposteerd (2%), waardoor zo goed als alles alsnog een nuttige bestemming krijgt.

Met een nieuwe analysetool brengt BCZ voedselverliezen voor zuivelverwerkers structureel in kaart. Bedrijven krijgen daarmee zicht op hun eigen cijfers, kunnen hun vooruitgang meten en zich spiegelen aan het sectorgemiddelde. Dat leidt al tot actie: bedrijven bekijken hoe ze reststromen kunnen inzetten als diervoeder, geïnspireerd door collega’s. Daarnaast wordt er ook data verzameld op niveau van de melkveehouderij, waar slechts 0,67% rauwe melk verloren gaat. 

Tot slot analyseerde BCZ ook de samenwerking tussen industrie en retail. Hier blijkt ruimte voor betere communicatie, transparantie en afstemming over houdbaarheidsdata, levertermijnen en productspecificaties. Pilootprojecten rond datadeling, forecasting en ketensamenwerking zijn mogelijke stappen vooruit. Meten is weten, en precies daarom blijft de sector inzetten op data verzamelen, inzichten creëren en samenwerking.

“Laat je omringen” (Wagralim)

Het is duidelijk: grondstoffen zijn kostbaar. Daarom ondersteunt Wagralim, de speerpuntcluster voor de agrovoedingsindustrie in Wallonië, voedingsbedrijven met innovatieve projecten die voedselverlies omzetten in nieuwe kansen. Denk aan ‘Mix Matters’, een Europees project waarin onverkochte groenten en fruit worden omgevormd tot waardevolle ingrediënten zoals eiwitten, suikers of bioactieve stoffen. Of ‘Waloval’, een initiatief binnen Circular Wallonia, dat zoekt naar industriële oplossingen voor stromen zoals appelpulp, bierdraf of tarwezemelen. Altijd met hetzelfde doel: verspilling vermijden en tegelijkertijd waarde creëren.

Daarnaast zet Wagralim sterk in op kennisdeling en samenwerking. Zo krijgen kmo’s via het project ‘BResilient’ toegang tot expertise en financiering om circulaire innovaties in hun bedrijf te realiseren. Eén ding is duidelijk: voedselverlies aanpakken hoef je niet alleen te doen. Laat je omringen door partners, voorbeelden en kansen, en maak vandaag al het verschil!

“En… actie!” (Flanders’ FOOD)

Terwijl veel voedingsbedrijven wel een vermoeden hebben waar voedselverlies optreedt, leidt dat niet meteen tot optimalisering van het productieproces. Om makkelijker tot actie over te gaan, ontwikkelde Flanders’ FOOD, de speerpuntcluster voor de agrovoedingsindustrie in Vlaanderen, een gebruiksvriendelijke tool: de voedselverliesscan. Via een zelfanalyse krijgt jouw bedrijf snel zicht op hoeveel grondstoffen, producten of nevenstromen er verloren gaan en de financiële gevolgen van dien.

De scan, gebaseerd op jarenlange praktijkervaring bij voedingsbedrijven, helpt je prioriteiten stellen. Denk aan oorzaken zoals fouten in etikettering, onderbrekingen in de lijn of verkeerd gevulde verpakkingen – stuk voor stuk herkenbaar en direct beïnvloedbaar. Na de scan weet je waar je grootste winst zit: in herwerking, efficiëntere processen of misschien zelfs beter overleg met leveranciers. Kortom, wil je voedselverlies in jouw bedrijf niet alleen benoemen, maar ook echt aanpakken? Dan is deze tool het ideale startpunt. En… actie!