Drijft marketing voedingsbedrijven er toe om te veel niet-recycleerbare verpakkingen op de markt te brengen? Doen Belgische bedrijven te weinig aan preventie en design4recycling? Zijn grote hoeveelheden verpakkingen in blauwe zakken bestemd voor verbranding? “Je zou het bijna gaan geloven, maar de realiteit is genuanceerder dan dat”, benadrukt Ann Nachtergaele, Environmental Affairs & Energy Director van Fevia.
Het strikt noodzakelijke
Tussen 2007 en 2017 steeg de hoeveelheid verpakkingsafval in België met 7%. Volgens cijfers van Eurostat gaat die toename over alle verpakkingsmaterialen - karton, plastic maar ook glas –, maar steeg in diezelfde periode ook de productie van de voedingsindustrie met 25%. Conclusie: anno 2017 verbruiken we minder verpakkingen om evenveel producten te verpakken als in 2007. Dat is te danken aan de preventiemaatregelen die alle voedingsbedrijven namen. Denk aan lichtere kartons, lichtere flessen, veel dunnere folies, meer herbruikbare industriële verpakkingen of het weglaten van overbodige elementen.
Alle maatregelen die onze bedrijven nemen helpen om de hoeveelheid verpakkingen aanzienlijk te verminderen. Maatregelen die je als consument niet ziet, maar toch gebeuren. Is daarmee de kous af? Uiteraard niet! De doelstelling moet een daling van de hoeveelheid verpakkingen zijn, zonder dat het leidt tot meer voedselverspilling en -verlies. Vergeet niet dat een verpakking in de eerste plaats dient om voedsel te beschermen en te bewaren. Minder verpakking mag niet leiden tot voedsel dat sneller bederft en dus sneller in de vuilbak belandt.
Eco-modulatie via het Groene Punt
Minder verpakkingen op de markt brengen volstaat niet. Verpakkingen moeten ook recycleerbaar zijn. Via de tarieven van het Groene Punt ontmoedigt Fost Plus al jaren verpakkingen die het recyclageproces verstoren. Tot recent mochten enkel plastic flessen en flacons in de blauwe zak. Toen al was het tarief van het Groene Punt voor niet-recycleerbare flessen, bijvoorbeeld omwille van hun specifieke kleur, een stuk hoger. En dat had een duidelijke impact: amper 2 à 3% van de flessen die in de blauwe zak terechtkwamen, voldeden niet aan de recyclagespecificaties. Met de introductie van de Nieuwe Blauwe Zak is dit principe versterkt. Alle verpakkingen die niet goed gesorteerd en/of gerecycleerd kunnen worden, zullen nog strenger bestraft worden via het Groene Punt.
Naar nog gemakkelijkere recycleerbare verpakkingen
Met de uitbreiding van de blauwe zak zullen bijna alle verpakkingen gerecycleerd worden: het yoghurtpotje in polystyreen tot nieuw polystyreen, het PET-schaaltje tot nieuw PET, enzovoort. Zelfs verpakkingen van verschillende soorten plastic zullen een recyclageketen vinden. Het doel van Fost Plus is niet alleen om een recyclageoplossing te vinden voor alle verpakkingen, maar ook om kwaliteitsrecyclage te stimuleren die een hoge toegevoegde waarde biedt. Hoe gemakkelijker een verpakking te recycleren is, hoe lager haar Groene Punt zal zijn. Hoe duurder de recyclageketen, hoe hoger het Groene Punt voor dit soort verpakkingen. Bedoeling is om te evolueren naar de eenvoudigste verpakkingen, met bijvoorbeeld maar één soort plastic. De uitdaging? Alle nuttige functies van een verpakking behouden om het product zo efficiënt mogelijk te bewaren en de hoeveelheid verpakking niet te vergroten.
Onderzoek, innovatie en tijd
Een verpakking kan je niet zomaar in één keer veranderen. Eenvoudige oplossingen kunnen contraproductief blijken. Zo kan het vervangen van een plastic schaaltje door een kartonnen schaaltje met een plastic coating voor vochtige producten ernstige problemen veroorzaken in de recyclageketen van karton. Minder plastic kan dus ook neerkomen op meer niet-recycleerbare verpakkingen. Onderzoek en ontwikkeling zijn daarom absoluut noodzakelijk, en veel bedrijven werken hieraan. Om het werk te stroomlijnen, stelt Flanders' FOOD samen met Pack4Food en andere competentiecentra eind dit jaar een roadmap voor de verpakkingen van de toekomst voor. De nadruk ligt daarbij op circulaire verpakkingen.
Valipac, de organisatie die bedrijfsverpakkingen coördineert, zal een project lanceren voor de ontwikkeling van inkten op plastic folies met een minder negatieve impact op de recyclage. Oplossingen vinden volstaat niet, ze moeten ook op de markt komen. En de aanpassing van verpakkingsmachines vraagt echter enorme investeringen. Het zal dus tijd vragen om deze nieuwe verpakkingen op de markt te zien.
Wacht niet, blijf sorteren!
Het verbieden van bepaalde verpakkingen kan in sommige gevallen een optie zijn, maar dit moet dan wel op Europees niveau gebeuren. Het heeft geen zin om in België een verpakking te verbieden als die ook uit het buitenland kan komen. Eén ding is in ieder geval zeker: een verpakking kan niet worden gerecycleerd als die niet goed gesorteerd wordt: in de glascontainer, bij de inzameling van papier en karton of in de blauwe zak. Sorteren blijft essentieel om efficiënte recyclageketens te ontwikkelen. Met eco-modulatie, onderzoek en innovatie zijn alle elementen aanwezig om ervoor te zorgen dat alle verpakkingen tegen 2025 100% recycleerbaar zijn. Hier hebben we ons als sector samen met onze bedrijven en partners voor geëngageerd.
Alle initiatieven rond verpakkingen vind je terug op www.verpakkingen2025.be
